Íslendingaslóðir í Vesturheimi

Þennan laugardag sækjum við stærstu Íslendingahátíð Bandaríkjanna sem er kennd við gamla þjóðhátíðardaginn 2. ágúst en jafnan kallaður Deuce of August. Hún er haldin í smábænum Mountain sem er í um 40 mínútna aksturfjarlægð frá Grafton. Einkunnarorð hátíðarinnar eru: „Hvað er svo glatt sem góðra vina fundur ?“ Upphaf landnáms Íslendinga í Norður Dakóta var árið 1878 þegar hluti landnámsmanna á Nýja Íslandi klauf sig út úr hópnum og freistaði gæfunnar á nýjum slóðum sunnan landamæranna. Í Mountain er elsta íslenska kirkjan í Vesturheimi, Víkurkirkja. Hátíðin í Mountain hefur verið haldin á hverju ári frá 1899 og telst með elstu þjóðarbrotahátíða í Bandaríkjunum. Áður en við komum til Mountain munum við koma við hjá minnisvarða í nágrenni Garða sem er tileinkaður þjóðskáldinu Stephan G. Stephanssyni en hann bjó hér um hríð áður en hann hélt vestur til Klettafjalla. Rétt áður en við komum til Mountain heimsækjum við kirkjugarð Þingvallasöfnuðar þar sem alþýðuskáldið ástsæla Káinn hvílir. Í Mountain horfum við á skrúðgönguna og tökum svo þátt í hátíðinni fram eftir degi. Við skjótumst aðeins í byggðasafnið í Icelandic State Park en ökum svo aftur til Mountain þar sem við snæðum kvöldverð í félagsheimili staðarins. Að því loknu ökum við niður með Rauðá til Winnipeg höfuðborgar Manitoba þar sem við gistum í fjórar nætur á hóteli sem er staðsett í hjarta borgarinnar. Reikna má með einhverjum tíma á landamærunum og eins rt gott að hafa vegabréfið við hendina og ekki neinn tollskyldan varning í farteskinu.

Í dag höldum við áfram niður með Rauðá að hinu mikla Winnipegvatn en á vesturbakka þess liggur Nýja-Ísland, svæði sem Kanadastjórn úthlutaði til íslenskra landnámsmanna árið 1875 en þá var svæðið utan landamæra Manitoba. Hér risu Íslendingabyggðir sem bjuggu við sjálfsstjórn um skeið og mynduðu þær kjarna íslenska samfélagsins ásamt Winnipeg sem átti langvarandi blómaskeið. Við ökum um Nýja Ísland endilangt í dag og byrjum á því koma við á Víðirnesi rétt sunnan við Gimli þar sem að fyrsti landnemahópurinn gekk á land eftir mikla svaðilför haustið 1875. Við stöldrum aðeins við á Gimli þar sem að Íslendingadagurinn er í fullum gangi alla helgina. Þaðan er ekið til Árborgar en bærinn sá stendur við Íslendingafljót. Þar er áhugavert byggðasafn sem geymir sögu frá búsetu íslenskra og úkraínskra landnema á þessum slóðum. Allmargar byggingar sem fluttar hafa verið úr sveitunum í kring mynda lítið þorp sem gaman er að skoða. Þar verður snæddur hádegisverður sem heimamenn reiða fram en svo verður ferðinni haldið áfram til Riverton, sem einnig stendur við Íslendingafljót. Hér er margt áhugavert að sjá sem tengist íslenska landnáminu. Loks er haldið til Mikleyjar í Winnipegvatni sem nú kallast Hecla Provincial Park og er stórt náttúruverndarsvæði. Hér var blómleg byggð íslenskra fiskimanna sem náðu góðum tökum á veiðum í vatninu árið um kring. Við heimsækjum kirkjuna í þorpinu Heclu en eyjan ber nú nafn þess, Hecla Island. Síðan er ekið til baka til Winnipeg og ferðalangar geta snætt kvöldverð í nágrenni hótelsins.

Í dag nær Íslendingadagurinn hámarki sínu en þessi mánudagur er almennur frídagur í Manitoba. Við munum verja deginum frá morgni til kvölds í Gimli. Sögu þjóðminningarhátíðarinnar má í raun rekja til þjóðhátíðardagsins 2. ágúst 1874 þegar Kristján IX færði okkur stjórnarskrána á Þingvöllum. Þá var fyrsti hópur íslenskra landnema komin til Vesturheims og héldu hátíð þann sama dag í bænum Milwaukee í Wisconsin en flestir úr þeim hópi komu til Nýja Íslands ári síðar. Þjóðhátíðin í Gimli, í Mountain og í Herjólfsdal eru því í rauninnni sama hátíðin. Íslendingadagurinn hefur síðan verið haldinn frá árinu 1890, fyrst í Winnipeg en frá árinu 1932 í Gimli. Enginn íslenskur viðburður í Norður-Ameríku er eins vel þekktur og Íslendingadagurinn á Gimli. Árlega sækja hátíðina þúsundir gesta, afkomendur íslenskra landnema alls staðar að úr Vesturheimi en einnig aðrir heimamenn. Gestir heiman frá Íslandi eru jafnan fjölmennir sem sumir eru komnir til að taka þátt í dagskránni ekki síst með tónlistarviðburðum. Boðið er upp á veitingar um allan bæinn, bæði á veitingastöðum og í sölutjöldum. Ýmsir viðburðir eru í gangi og úr mörgu að velja. Við byrjum á því að fylgjast með skrúðgöngunni með Fjallkonuna í broddi fylkingar. Hátindi sínum nær hátíðin þegar að Fjallkonan stígur á svið á hátíðarsvæðinu í Gimli-Park og hringir bjöllunni sem kallar alla Íslendinga í Vesturheimi saman til hátíðarinnar. Það voru Vestur-Íslendingar sem voru upphafsmenn þess að láta Fjallkonuna koma fram á þjóðhátíðum. Gimli er um 2.500 manna bær við Winnpegvatn en fjöldi íbúa margfaldast yfir sumarmánuðina þar sem fjöldi sumarhúsa er á svæðinu og þá er Gimli sannkallaður strandbær sem íbúar Winnipeg leita til í miklum mæli. Ef vel viðrar má fara í sólbað á ströndinni og busla í vatninu. Ekki er hægt annað en að gæða sér á vínartertu (randalín) sem er í hugum Vestur-Íslendinga það íslenskasta af öllu íslensku. Við munum fá að upplifa hin sterku bönd sem afkomendur íslenskra landnema eiga við uppruna sinn, tryggðin við land og þjóð er ótrúleg. Þegar við höfum snætt kvöldverð á eigin vegum ökum við til baka til Winnipeg.

Winnipeg hefur alla tíð verið þungamiðja hins íslenska samfélags í Vesturheimi. Við fáum að kynnast því hvað þetta samfélag var öflugt í heila öld og hafði víðtæk áhrif bæði í Manitoba og heima á Íslandi. Hér bjó almenningur frá Íslandi í fyrsta inn í stórborg og kynntust alþjóðlegri menningu. Íslendingar létu til sín taka á öllum sviðum eins og blaða-og bókaútgáfu, menntamálum, menningarmálum, vísindum, byggingariðnaði, íþróttum og útfararþjónustu svo eitthvað sé nefnt. Hér var gefinn út fjöldi tímarita og vikublaða eins og Lögberg og Heimskringla sem síðar sameinuðust í vikublað sem enn kemur út. Hér var gefið út á íslensku fyrsta kvenréttindablaðið í Kanada, Freyja. Þegar fyrsti hópur íslenskra landnema sem taldi um 200 mans kom til Winnipeg haustið 1875 voru íbúar Winnipeg um 4000 en staðurinn átti eftir að vaxa með ógnarhraða næstu áratugina. Íslendingar tóku því fullan þátt í þeirri uppbygging frá upphafi. Við munum verja deginum í borginni og þræða slóðir Íslendinga þar. Svæðið umhverfis Sargent Avenue er hlaðið minningum um íslenska samfélagið og er þar m.a. að finna kirkjur sem reistar voru af íslenskum söfnuðum, félagsheimili, skólar og annað sem kemur við sögu. Við munum einnig ganga að þinghúsi Manitoba og heilsa upp á styttuna af Jóni Sigurðssyni sem reist var fyrir um öld síðan. Innfæddur leiðsögumaður af íslenskum ættum verður með hópnum hluta úr degi. Hér skapast einnig tækifæri til þess að heilsa upp á ættingja og vini og eru þátttakendur hvattir til þess að reyna að hafa upp á frændfólki sínu og eru ýmsar leiðir til þess. Upplagt er að rölta niður í The Forks sem er mikið svæði við ármót Assiniboine og Rauðár. Hér stunduðu frumbyggjar viðskipti öldum saman og hér myndaðist fyrsti byggðarkjarni hvítra á sléttunni. Á svæðinu eru söfn, ótal smáverslanir og fjöldi veitingastaða.

Að morgni er flogið frá Winnipeg til Toronto kl. 10:45 og lent kl. 14:12 að staðartíma. Eftir komuna tekur við frjáls dagur þar sem ferðalöngum gefst tækifæri til að kynnast þessari fjölbreyttu og líflegu borg á eigin hraða. Toronto er stærsta borg Kanada og býður upp á fjölda upplifana; glæsilegan miðbæ með CN Tower, lífleg hverfi á borð við Distillery District og Kensington Market, auk frábærrar matsölu og verslana. Hér er kjörið að rölta um borgina, njóta góðs matar eða einfaldlega slaka á eftir ferðalagið. Fararstjóri mun fara í stutta göngu þegar hópurinn hefur komið sér fyrir á hótelinu og sýna það helsta sem fyrir augu ber í miðborginni. Hér koma Vestur-Íslendingar líka við sögu. Gist verður í Toronto næstu tvær nætur.

Dagurinn er frjáls til að njóta Toronto á eigin vegum. Þá er einnig vert að minna á að margir kjósa að nota tækifærið og fara í vinsæla dagsferð til Niagara-fossanna, þar sem má upplifa eitt þekktasta náttúruundur heims. Ef tilskilinn fjöldi næst er hægt að panta rútu fyrir hópinn frá hóteli að Niagara-fossum. Fararstjóri mun kanna áhugann í upphafi ferðarinnar og veita upplýsingar um verð. Hvort sem valið verður að dvelja í borginni eða fara í ferðalag út fyrir hana er dagurinn í ykkar höndum til að njóta sem best. Farstjóri mun fylgja þeim sem kjósa að fara til fossanna.

Flug heim til Íslands er um kvöldið þannig að ýmislegt má gera þennan lokadag ferðar. Rýma þarf herbergi kl. 12:00 en þá er hægt að koma töskum fyrir í læstum sal. Teknar verða hótelskutlur út á flugvöll upp úr kl. 16:00. Flug til Íslands er kl. 20:50.

Flugvél Icelandair frá Toronto lendir um kl. 6:20 að morgni í Keflavík. 

Fararstjóri getur fært dagskrárliði á milli daga eftir þörfum þegar komið er á staðinn.

• Minneapolis - Hilton
• Grafton - AmericInn
• Winnipeg - Delta Hotels
• Toronto - Chelsea Hotels